Voorbeeldprojecten

Trends van soorten verklaren
Dierenpopulaties blijven vaak niet gelijk, maar nemen toe of af. Vergelijkende anatomie en ecologie (ecomorfologie) kan in combinatie met systeemecologie een belangrijk instrument zijn om te verklaren waarom sommige soorten het goed doen en andere niet (wilde eend en wulp). Tegelijkertijd kan het ook inzicht bieden in waarom sommige soorten zeldzaam zijn en blijven (Helmhokko), ook ondanks toepassing van herstelmaatregelen (korhoen). Wanneer de knelpunten voor een soort bekend zijn, dan heeft het omarmen van beleid of maatregelen om negatieve trends tegen te gaan meer kans op succes.

Natuurbeheer op maat
Het uitvoeren van natuurbeheer op de verkeerde schaal of op een ontoereikende manier kan leiden tot verlies van diversiteit en kwaliteit van natuur, omdat mismatches tussen de behoeften van dieren en de staat van hun leefgebied gemakkelijk kunnen ontstaan. We passen beheer en beschermingsmaatrelen op maat toe, waarbij zowel details (nesten, specifieke planten) als grootschalige elementen worden overwogen om hoogwaardige kwaliteit in natuursystemen met rijke biodiversiteit te bereiken en behouden. Deze maatregelen variëren van gereguleerde begrazing in heide en graslanden tot maatwerk in maaibeheer en het tegengaan van successie in open landschappen. Bovendien bieden we advies en educatie over dit type beheer aan verschillende niveau’s binnen natuurbeherende organisaties en lokale overheden.

Bodemverzuring
In West-Europa (net als in andere industriële gebieden) zijn bossen steeds zuurder geworden als gevolg van toenemende depositie van zwavelzuur en stikstof (NOx, NHy). We hebben bevonden dat sommige zangvogels zich niet aan zulke omstandigheden kunnen aanpassen, omdat ze enkel slakken – die niet in te zure bodems kunnen leven – als calciumbron gebruiken voor hun eieren en kuikens. Als gevolg daarvan produceren ze eieren van slechte kwaliteit en breken de kuikens hun poten in het nest (lees meer). We hebben daarom herstelmaatregelen geadviseerd, die zijn uitgevoerd in november 2020 in de vorm van bosbekalking met schelpgruis. Sindsdien anticiperen we op vergelijkbare projecten. Om de effecten van bodemverzuring (en stikstofdepositie) op het functioneren van ecosystemen en biodiversiteit te begrijpen, bestuderen we bossen in Frankijk die van nature zuur zijn en waarin luchtverontreiniging in het verleden niet heeft gespeeld.

Stikstofdepositie
Stikstofdepositie tast niet alleen de plantensamenstelling aan, maar heeft ook doorwerkende effecten op dieren, tot bovenin de voedselketen. Een overmaat aan stikstof verandert stofwisselingsprocessen in planten, waardoor ontoereikende hoeveelheden aminozuren (bouwstenen van eiwittein) beschikbaar komen in de voedselketen. Hierdoor hapert de eiproductie van vogels en sterven embryo’s af. Roofvogels zijn vatbaar voor dergelijke problemen, in tegenstelling tot uilen, dankzij verschillen in hun verteringsstelsel and energiehuishouding (lees hier meer). De oplossing voor deze situatie is het drastisch verlagen van stikstofdepositie en het herstellen van de bodemkwaliteit. We helpen milieuorganisaties door wetenschappelijke steun te bieden aangaande de aantastende effecten als er nog meer stikstof neerdaalt op natuurgebieden (Natura2000). We zoeken ook manieren om bodemkwaliteit te herstellen van een stikstofoverdosis en doen daarvoor nog experimenten op kleine schaal.

Op weg naar duurzame landbouw
Intensieve landbouw brengt vele milieuproblemen met zich mee, zoals stikstofdepositie, pesticidegebruik, droogte en vernietiging van habitat. In Nederland is landbouw extreem intensief, waardoor al deze problemen tegelijkertijd spelen. We zijn betrokken bij het proces om een duurzamere landbouw op lokale schaal vorm te geven, maar streven ernaar om hier ook op landelijke of internationale schaal aan bij te dragen. Bovendien moet de toepassing van landbouw weer aansluiten op de eisen en mogelijkheden van soorten die oorspronkelijk deel uitmaken – en afhankelijk zijn – van het Nederlandse boerenlandschap.

Kelderende insectenaantallen
Er zijn alarmerende rapporten gepubliceerd over de terugloop van insectenaantallen, in het bijzonder in gebieden met intensieve landbouw. Tot op heden zijn de gevolgen van deze ontwikkelingen nog onduidelijk. We bestuderen vleermuizen – aangezien ze gedwongen insectivoren zijn – tot het moment dat ze in winterslaap gaan. Dat houdt in dat ze voldoende reserves moeten opbouwen tijdens de herfst, wanneer insectenaantallen ook sterk zijn verminderd. We nemen veel vleermuizen waar die daar problemen mee ervaren en hoogstwaarschijnlijk de winter niet overleven. Ecologische herstelmaatregelen zullen bijdragen aan het terugbrengen van insectenaantallen, maar we willen ook de toename van open wateren stimuleren, omdat deze hoge aantallen insecten huisvesten. Grondwaterstanden zijn namelijk sterk gezakt door peilbeheer dat gericht is op behoeften van industrie, huishoudens en landbouw in plaats van natuur.

Elektromagnetische straling
Tegenwoordig is elektromagnetische straling (EMS) praktisch overal aanwezig vanwege de vereisten van onze mobiele apparaten. Het is echter de vraag of wilde dieren last ondervinden van de blootstelling aan deze straling. We zijn naar aanleiding van bezorgde bosbeheerders een pilot-studie gestart over de effecten van EMS op vleermuizen en zangvogels. Voorlopige resultaten suggereren dat eventuele effecten minimaal zijn.

We zijn altijd op zoek naar samenwerkingen, onderzoeken of projecten die bescherming van natuur ondersteunen. Neem contact met ons op voor meer informatie.